Asıl Pehlivan Kimdir? – Ruhun Güreş Meydanında Bir Psikolojik Analiz
Bir psikolog olarak, insanların davranışlarını gözlemlerken en çok ilgimi çeken şey, içsel savaşlarıdır. Bazen bir danışan, yüzünde yorgun bir tebessümle “Hocam, aslında en büyük kavgam kendimle” der. İşte o anda fark ederim: hepimiz kendi içimizde bir güreş meydanındayız. Peki, asıl pehlivan kimdir? Bedenin değil, ruhun minderi üzerinde mücadele eden o kişi kimdir? Bu soruya psikolojinin üç ana ekseniyle yaklaşalım: bilişsel, duygusal ve sosyal boyutlarıyla.
Bilişsel Psikoloji Perspektifinden: Zihnin Stratejisi
Bilişsel psikoloji, insanın düşünme, karar verme ve anlamlandırma süreçlerini inceler. Bu bakış açısına göre, asıl pehlivan, zihnini yönetebilen kişidir. Zihnimiz, sürekli olarak “yapmalısın” ve “boşver” diyen iki ses arasında gider gelir. Pehlivan, bu iki sesi de duyar ama kararını bilinçli bir farkındalıkla verir. Duyguların rüzgarına kapılmadan, bilişsel kontrolünü koruyabilir. Albert Ellis’in Bilişsel Duygusal Terapi yaklaşımında da vurguladığı gibi, bizi yıkan olaylar değil, o olaylara yüklediğimiz anlamlardır. Gerçek güreş, anlamın üzerindedir.
Bir başka deyişle, zihinsel dayanıklılık, kişinin içsel “mind wrestling” gücüdür. Asıl pehlivan, yenilgiyi kabul ederken bile zihninde öğrenmeyi sürdürendir. Çünkü bilişsel esneklik, her düşüşten sonra kalkabilmenin anahtarıdır.
Duygusal Psikoloji Perspektifinden: Kalbin Mücadelesi
Duygusal psikolojiye göre, insan davranışlarını yönlendiren temel güç duygulardır. Öfke, korku, sevgi, suçluluk, utanç… Her biri ringe çıkar, bizi bir tarafa savurur. Fakat asıl pehlivan, bu duygularla kavga etmeyen; onları tanıyan, kabul eden kişidir. Duygusal zekânın özü de budur: duygularını bastırmak değil, onları yönetebilmek. Daniel Goleman’ın tanımıyla, duygusal farkındalık kişinin kendi iç dünyasını anlaması, duygusal tepkilerini dengelemesidir.
Asıl pehlivan, korkusunu inkâr etmez; onunla dost olur. Öfkesini bastırmaz; onu dönüştürür. Suçlulukla yaşamaz; ondan öğrenir. Çünkü duygular düşman değil, rehberdir. Bir pehlivanın kasları ne kadar güçlü olursa olsun, kalbi korkudan titriyorsa, o güreş bitmiştir. Gerçek güç, duygusal cesarettir — kırılgan olabilme cesareti.
Sosyal Psikoloji Perspektifinden: Toplumun Arenasında Benlik
Sosyal psikoloji, bireyin davranışlarını çevresel etkileşimler içinde değerlendirir. Her birimiz toplumun ringinde birer oyuncuyuz. Onay, kabul, beğeni arzusu bizi biçimlendirir. “El alem ne der?” cümlesi, birçok içsel pehlivanı mindere düşürür. Fakat asıl pehlivan, toplumun beklentilerine göre değil, kendi değerlerine göre savaşandır.
Leon Festinger’in bilişsel çelişki teorisi bu noktada önemlidir: İnsan, davranışları ile inançları arasında tutarlılık arar. Bu tutarlılığı koruyabilen kişi, dış baskılara rağmen kendi kimliğini sürdürebilir. Asıl pehlivan, toplumun alkışına göre değil, vicdanının sesine göre hareket eder. Onun minderi, başkalarının gözleri değil, kendi iç aynasıdır.
Asıl Pehlivan: Kendini Anlayan İnsandır
Asıl pehlivan kimdir sorusunun yanıtı, dışarıda değil, içimizdedir. O, kendi karanlık tarafıyla yüzleşebilen, hatalarından kaçmayan, benliğini tanıma cesaretini gösteren insandır. Jung’un gölge arketipi kavramına göre, bireyin olgunlaşması, bastırdığı karanlık yönlerini kabullenmesiyle mümkündür. Bu yüzden, içsel pehlivanlık bir “kazanma” değil, “anlama” sürecidir.
Gerçek zafer, başkalarını yenmek değil; kendi benliğini tanımaktır. Bu zafer, madalya takmaz, alkış beklemez. Sessizdir ama derindir. Her gün yeniden başlar. Çünkü asıl pehlivan, her sabah aynaya bakarken kendine dürüst kalabilendir.
Sonuç: Herkesin Kendi Mindersi
Hepimiz birer pehlivanız; ama rakibimiz başkaları değil, kendi içimizdir. Bilişsel olarak zihnimizi yönetmeyi, duygusal olarak kendimizi anlamayı, sosyal olarak da özgünlüğümüzü korumayı öğrenebiliriz. Asıl pehlivan kimdir? sorusuna verebileceğimiz tek doğru cevap şudur: “Kendini tanıyan, tanıdıkça değişmekten korkmayan insandır.”
Ve belki de en büyük güreş, bu cümleyi içselleştirebilme cesaretidir.